បឹងយក្សឡោម ស្ថិតនៅចម្ងាយប្រហែល ៥គីឡូម៉ែត្រ ភាគអាគ្នេយ៍នៃក្រុងបានលុង។ បឹងដ៏ស្រស់ស្អាតនេះគឺជារណ្ដៅភ្នំភ្លើងដែលបានបង្កើតឡើងបន្ទាប់ពីការផ្ទុះភ្នំភ្លើងជាង 4000 ឆ្នាំមុន។ បឹងនេះមានអង្កត់ផ្ចិតប្រហែល ៨០០ ម៉ែត្រ និងមានទឹកថ្លាប្រហែល ៥០ ម៉ែត្រ។នៅចុងម្ខាង មានវេទិកាឈើពីរសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរមើលបឹងយ៉ាងជិត ប៉ុន្តែមនុស្សមួយចំនួនមិនអាចទប់ទល់នឹងការជ្រលក់ទឹកដើម្បីទទួលនូវភាពកក់ក្តៅនៃទឹកសម្រាប់ខ្លួនគេ។ ផ្លូវជុំវិញបឹង ផ្តល់ផ្លូវលំហែរសម្រាប់ដើរលេង។ ការដើរជុំវិញបឹងត្រូវចំណាយពេលប្រហែលសែសិបនាទី។ នៅកណ្តាលផ្លូវនោះ នៅចុងខាងលិចបឹង មានមជ្ឈមណ្ឌលអ្នកទស្សនាតូចមួយ ដែលតាំងបង្ហាញ និងលក់សិប្បកម្មក្នុងស្រុក ដូចជាឧបករណ៍ភ្លេង ឈើឆ្កាង កន្ត្រក ក្រមា និងកាបូបធ្វើពីក្រណាត់ត្បាញដោយដៃ។
សត្វជ្រូកព្រៃ និងសត្វស្លាបដ៏កម្រ រួមទាំងឥន្ទ្រីអាចត្រូវបានគេឃើញនៅជុំវិញបឹង ហើយអ្នកទេសចរក៏អាចប្រទះឃើញមេអំបៅដែលមានពណ៌ភ្លឺខ្លាំងផងដែរ។ ខ្លះមានស្លាបរហូតដល់២០សង់ទីម៉ែត្រ។ពាក្យខ្មែរថា 'យក្សឡោម' បកប្រែជាភាសាអង់គ្លេសមានន័យថា 'យក្ស' និង 'ជុំវិញ' ។ ដូច្នេះហើយ រឿងព្រេងនៃបឹង ដែលឧស្សាហ៍សូត្រឡើងដោយអ្នកស្រុកក្នុងស្រុក មានដូចខាងក្រោម៖ កាលពីបុរាណ មានស្តេចយក្សមួយអង្គដ៏មានឥទ្ធិពលខ្លាំង មានបុត្រីគួរឲ្យទាក់ទាញបំផុត។ ទាំងសក់ និងខ្លួនប្រាណបញ្ចេញក្លិនក្រអូប ទើបស្តេចយក្សដាក់ឈ្មោះនាងថា នាងសាក់ក្រអូប ដែលមានន័យថា ស្រីសក់ក្រអូប។ នៅពេលនាងធំឡើង បុរសសង្ហាម្នាក់បានមកអង្វរនាង។ ស្នេហារបស់ពួកគេនឹងគ្នាកាន់តែរឹងមាំឡើង ប៉ុន្តែគូស្នេហ៍ដ៏គួរឱ្យស្រឡាញ់នេះខ្លាចថាស្តេចយក្សនឹងរកឃើញស្នេហាសម្ងាត់របស់ពួកគេជាយថាហេតុ ទើបពួកគេទាំងពីរសម្រេចចិត្តភៀសខ្លួនចូលទៅក្នុងព្រៃជ្រៅ។ មួយសន្ទុះក្រោយមក ស្តេចយក្សបានដឹងពីស្ថានភាពរបស់បុត្រី ហើយទ្រង់មានការតក់ស្លុត និងទុក្ខព្រួយជាខ្លាំង។ ដំបូងគាត់បានសម្ដែងការអាណិតចំពោះកូនស្រីរបស់គាត់។ បន្ទាប់មក គាត់បានប្រមូលកងទ័ពមួយកងដើម្បីស្វែងរកកូនស្រីជាទីស្រឡាញ់របស់គាត់។ នគរ និងព្រៃទាំងមូលរបស់គាត់ត្រូវបានត្រួតពិនិត្យដោយទាហានដ៏ធំសម្បើមរបស់គាត់ ប៉ុន្តែពួកគេមិនបានរកឃើញសញ្ញាណាមួយអំពីនាងនោះទេ សូម្បីតែពួកគេបានទៅដល់ព្រៃក្រាស់ដែលជាស្រះមួយនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ ស្ដេចយក្សសង្ស័យថាបុត្រីរបស់ទ្រង់អាចនឹងនៅក្នុងព្រៃ ទើបទ្រង់ពង្រាយកម្លាំងដ៏ធំរបស់ទ្រង់ដើម្បីការពារបរិវេណនៃព្រៃ។ រំពេចនោះ គាត់បានបញ្ជាឱ្យកងទ័ពទាំងអស់ដកខ្លួនចេញពីព្រៃ ហើយជីកដីជុំវិញនោះយ៉ាងជ្រៅ ដើម្បីស្វែងរកកូនស្រីដ៏មានតម្លៃរបស់គាត់។ ពួកគេទាំងអស់បានជីកកកាយដោយកម្លាំង ប៉ុន្តែទាហាននៅទីបំផុតអស់កម្លាំង ហើយការខិតខំរបស់ពួកគេមិនបានផលអ្វីឡើយ។ ទីបំផុត ស្តេចយក្សក៏ស្ទាក់ស្ទើរបញ្ជាឲ្យទ័ពទាំងអស់ត្រឡប់ទៅនគរវិញ។
អន្លង់យក្សដែលជីកដោយកងទ័ពរបស់ស្តេចយក្ស រួមទាំងការរុះរើដើមឈើ ក្នុងការស្វែងរកបុត្រីរបស់ស្តេចមិនបានជោគជ័យ បានចាកចេញពីស្រះដ៏ជ្រៅនេះក្នុងតំបន់រតនគិរី។ ហេតុនេះហើយបានជាអ្នកស្រុកហៅទីតាំងនេះថា «ស្រះយក្សឡោម»។ ប៉ុន្តែមានកំណែខុសគ្នាបន្តិចពីការលើកឡើងកន្លងមក។ កំណែនេះប្រកាសថាមានមេទ័ពធំម្នាក់ដែលបានព្យាយាមចាប់កូនស្រីរបស់ស្តេចយក្ស ហើយបំបែកនាងចេញពីគូស្នេហ៍របស់នាង។ នៅពេលដែលកងទ័ពរបស់មេបញ្ជាការឡោមព័ទ្ធភ្នំដែលពួកគេលាក់ខ្លួន គូស្នេហ៍ដ៏គួរឱ្យស្រឡាញ់នេះគិតថាគ្មានផ្លូវដើម្បីគេចផុតឡើយ។ដោយសារតែស្នេហាពិតហើយ ទើបអ្នកទាំងពីរសម្រេចចិត្តចង់បាត់ខ្លួនក្នុងដី។ ពួកគេទាំងពីរនាក់ចាប់ផ្តើមបួងសួងដល់ព្រះឥន្ទ្រទេវី និងដល់ព្រះទាំងអស់ថា 'ដោយអំណាចវេទមន្តដ៏គួរឱ្យគោរពរបស់អ្នក ការពារតំបន់នេះឱ្យស្ថិតស្ថេរ គង់វង្ស សូមយើងលះបង់ជីវិតដោយធ្វើឱ្យលិចចុះ' ។ រំពេចនោះ តំបន់ភ្នំបានលិចចូលទៅក្នុងដីយ៉ាងលឿន រួមទាំងបុត្រីរបស់ស្តេចយក្ស និងគូស្នេហ៍របស់នាងផងដែរ។ ហេតុនេះហើយទើបកំពូលខ្ពង់រាបនេះក្លាយជាស្រះដ៏ជ្រៅ ហើយជាហេតុផលដែលអ្នកស្រុកហៅស្រះនេះថា «យក្សឡោម»។ រឿងព្រេងបុរាណមួយទៀតបានអះអាងថា រឿងដើមកំណើតនៃឈ្មោះ "យក្សឡោម" នេះគឺខុសគ្នាទាំងស្រុង ហើយទំនងជាគួរឱ្យជឿ។ អ្នកនោះបានរំលឹកថា «យក្ស» ជាភាសារបស់ជនជាតិភាគតិចបុរាណដែលរស់នៅទីនោះមានន័យថា «ម្ចាស់ ឬមេអ្នកភូមិ»។ ពាក្យថា ឡោម ជាឈ្មោះអ្នកដែលជាអតីតមេតំបន់នោះ។ ដូច្នេះហើយ ចំពោះពាក្យថា "យក្សឡោម" គឺជាការរំលឹកដ៏គួរឱ្យគោរពអំពីធម្មជាតិដ៏ពិសិដ្ឋ និងខាងវិញ្ញាណរបស់មេដឹកនាំបុរាណរបស់ពួកគេ ដែលធ្លាប់គ្រប់គ្រងជនជាតិភាគតិចក្នុងស្រុកឱ្យមានសេចក្តីសុខ និងសុខដុមរមនាតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយ។
📌ផែនទី៖ https://maps.app.goo.gl/XsfPVwHVDk9JLzyK6
